نام کتاب: شهرهای گمنام آذربایجان
مولف: محمد حافظ زاده
سال انتشار: 1403
ناشر: انتشارات اختر
تعداد صفحات: ۲۵۰ صفحه
حجت‌الاسلام محمد حافظ زاده، روحانی پژوهشگر و محقق تاریخ آذربایجان در جدیدترین اثر پژوهشی خود، کتاب شهرهای گمنام آذربایجان را منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است. حجت‌الاسلام حافظ زاده در این کتاب چهار فصلی به بررسی شهرهای قدیمی منطقه آذربایجان که اکنون از میان رفته‌اند پرداخته و در خصوص اهمیت این شهرهای تاریخی نوشته است.
اثر «شهرهای گمنام آذربایجان» در ۲۵۰ صفحه توسط انتشارات اختر منتشر شده که علاقه‌مندان تاریخ آذربایجان می‌توانند با مراجعه به انتشارات اختر این کتاب را تهیه کنند. می‌توان این کتاب را را یک اثر تحقیقی جالب و مبتنی بر منابع و اسناد اصیل دانست که با ریشه‌یابی نام اماکن و شهرهای ایران، پیوستگی و شباهت فرهنگ، رسوم، ادب و عقاید مردم منطقه آذربایجان را با کل ایران نشان می‌دهد.
این کتاب در اهمیت منطقه آذربایجان برای کشور ایران می‌نویسد: «آذربایجان هزاران سال زیارتگاه ایرانیان بوده و آذرگشنسب آن سرداران و پهلوانان ایرانی را برای نگهبانی از میهن نیرو و امید می‌بخشیده است» و در صفحات پایانی کتاب مطلبی با عنوان «وجوه اشتراک میان قوم‌های ایرانی» که درواقع آن را باید پاسخی به قوم‌گرایانی دانست که سعی در ساخت مرزهای قومیتی میان آذری‌ها و دیگر اقوام ایرانی دارند، نویسنده با بررسی اسامی اماکن، شهرها و روستاها، وجوه اشتراک و تشابه در ریشه لغوی آنها و همچنین در مبانی فکری، فرهنگی، هنری و آداب‌ورسوم مردم ساکن در منطقه آذربایجان با اقوام دیگر ایرانی از کوه‌های البرز و زاگرس تا جنوب ایران و به‌ویژه خوزستان را نشان می‌دهد و این تشابهات و یگانگی اسامی و آداب‌ورسوم در ایران و حتی آن‌سوی ارس را نشانه پیوستگی و ارتباط قوم متمدن و با فرهنگ آریایی در سرزمین‌های یاد شده می‌داند.
در طول تاریخ، آذربایجان شاهد پیدایش، شکوفایی و سقوط شهرهای مختلفی بوده که برخی از آنها تا عصر کنونی دوام داشته و نام برخی از آنها از خاطره ها پاک شده است. این کتاب از شهرهایی ایرانی سخن گفته که در روزگاران دور بخشی از تاریخ آذربایجان را تشکیل می دادند اما امروز اثری از آن باقی نمانده است. فصل اول کتاب به شهر «بز» در قره داغ پرداخته که در دوره عباسی از شهرهای مشهور آذربایجان بوده و در آثار به جای مانده از قلعه بابک از آن نام برده شده است.
فصل دوم کتاب به شهر «کهران» در جوار رود ارس قرار داشته و امروز اثری از آن نیست.
فصل سوم کتاب نیز به شهر «اوجان» پرداخته که در محدوده بستان آباد فعلی قرار داشت و «یاقوت حموی» فاصله این شهر با تبریز را دو فرسنگ ثبت کرده است. این شهر در دوره مغول شاهد اتفاقات مهم تاریخی بوده است.
نویسنده در فصل چهارم به طور خلاصه به اماکن، قلعه‌ها و برخی مزارهای تاریخی که امروزه اثر چندانی از آنها باقی نمانده است.
حجت‌الاسلام محمد حافظ زاده، روحانی پژوهشگر و محقق تاریخ آذربایجان پیش از این کتاب‌هایی همچون ارس (یا به لهجه محلی آراز) در گذرگاه تاریخ، قره‌داغ خواستگاه تمدن اولیه انسان، تاریخ هنر و موسیقی از غاز تا تالارها و کتاب قرا‌باغ را به چاپ رسانده است.