سالار سیف الدینی
درآمد
منطقه سین کیانگ در شمال غرب چین با مساحتی حدود ۶.۱ میلیون کیلومتر مربع و جمعیتی بیش از ۵۲ میلیون نفر، عمدتا محل ســکونت اویغورها، قزاق ها و دیگر اقلیت ها است. این منطقه به لحاظ ژئوپلیتیکی اهمیت بالایی دارد؛ زیرا هم با چند کشور آسیای مرکزی مرز دارد و هم مسیر حیاتی برای کمربند اقتصادی «جاده ابریشــم جدید» موسوم به یک کمربند- یک راه اســت؛ اما حکومت چین برای پیشبرد طرح های ترانزیتی و ژئواکونومیکی خود به ثبات سیاســی و قومی در این ایالت نیاز داشت و باید به فعالیت گروه های تبهکار، مافیای قومی و نهادهای موازی منطقه ای پایان می داد. ریشه نارضایتی های قومی در ســین کیانگ ترکیبی از عوامل تاریخی، اقتصادی و هویتی اســت که از اول تاریخ حاکمیت مرکزی ضعیف و دوره های خودمختــاری محلی باعث شــده که بخشــی از اقلیت های ترک تبار نسبت به دولت مرکزی حس بی اعتمادی داشته باشند؛
دوم، سیاست های مهاجرت داخلی و توسعه شهری که عمدتًا از هان ها حمایت می کرد سبب تغییر موازنه فضایی و اقتصادی شد؛ سهم اویغورها در اشتغال، مالکیت زمین و درآمد سرانه نســبت به هان ها محدود بود. سوم، هویت دینی و زبانی که با اســلام و زبان ترکی مرتبط است به عنوان محور گفتمان های محلی و جنبش های واگرا برجســته شــد و در شرایط عدم توســعه متوازن، زمینه بالقوه ای برای شکل گیری شبکه های مخالف دولت ایجاد کرد. پژوهش ها نشان می دهند که احساس محرومیت نسبی اقتصادی و فرهنگی، در کنار مرزهای طولانی و ســخت قابل کنترل، عامل اصلی بروز تنش ها بوده است. در دهه های 1980 و 1990، این منطقه شاهد شکل گیری گروه های شــبه نظامی محلی و فعالیت های مذهبی و سیاسی مخالف دولــت بود. این جریان ها ابتدا به فعالیت های محلی و فرهنگی محدود بودند؛ اما با توسعه شبکه های مهاجران و حمایت پراکنده از خارج، ظرفیت ســازماندهی خشونت و نفوذ در اقتصاد غیررسمی پیدا کردند. ازنظر ژئوپلیتیکی، این وضعیت، کنترل دولت بر مسیرهای اقتصادی و مرزی را دشوار می ساخت و تهدیدی برای انسجام ملی چین به شمار می رفت.
نارضایتی قومی در اســتان سین کیانگ ریشه ای تاریخی دارد که به اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بازمی گردد؛ زمانی کــه امپراتوری چین (1921) درحال فروپاشــی بود و گروه هــای ترک تبار مســلمان به ویــژه اویغورها، برای نخستین بار ایده اســتقلال یا خودمختاری را مطرح کردند. این روند با شــکل گیری دو جمهوری مســتعجل ترکستان شرقی در سالهای 1933 و 1944 اوج گرفت که با مداخله نظامــی دولــت مرکزی چیــن و حمایت اتحاد شــوروی ســرکوب شدند. پس از تأســیس جمهوری خلق چین در 1949، سیاســت های دولت مرکزی بر گســترش فرهنگ ملی، تنوع دهی به ترکیب جمعیتی استان بزرگ سین کیانگ و کنترل شــدید فرهنگی و مذهبی متمرکز شد که موجب تشدید احســاس بیگانگی در میان اویغورها گردید. از دهه 1990 و به ویژه پس از فروپاشــی اتحاد جماهیر شوروی، ظهور دولت های ترک زبان جدید در آســیای مرکزی باعث تقویت احساسات هویت طلبانه در سین کیانگ شد.
تجربه چین در سین کیانگ برای مدیریت مناطق مرزی و اقلیت اویغور.pdf