الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان در سخنرانی خود در نشست "به سوی نظم نوین جهانی" در دانشگاه ADA در باکو گفت: « با توجه به اینکه ما در انتخاب قضات دیوان اروپایی حقوق بشر ECHR شرکت نمی کنیم، به همین خاطر، احکام صادره این دادگاه برای ما قابلیت اجرایی ندارد. موضع ما این است».
الهام علی اف این موضع را در پاسخ به سوالی درباره خودداری مجمع پارلمانی شورای اروپا از تصویب اعتبارنامه هیات نمایندگان مجلس جمهوری آذربایجان در این مجمع بیان کرد.
الهام علی اف گفت : « ما به قضات دیوان رای نداده ایم. ما نمی دانیم این قضات چه کسانی هستند. آنها می خواستند علیه جمهوری آذربایجان تبعیض قائل شوند، ما را منزوی کنند، اما در واقع خودشان را از قفقاز منزوی کردند.»
الهام علی اف در پاسخ به سوال جردی خوکلا، نماینده سابق هیئت اسپانیایی در مجمع پارلمانی شورای اروپا (PACE) که در سال 2015 از ناظران این مجمع در انتخابات پارلمانی جمهوری آذربایجان بود، این مواضع را درباره دیوان اروپایی حقوق بشر بیان کرد. زیرا، در ژانویه 2024، مجمع پارلمانی شورای اروپا (PACE) با استناد به عدم انجام تعهدات اساسی باکو درقبال عضویت در این شورا، از تایید اعتبارنامه هیئت نمایندگان جمهوری آذربایجان در این مجمع خودداری کرد.
مشخصا، PACE به وضعیت حقوق بشر دوستانه قراباغ کوهستانی در سال ۲۰۲۳ و حمله نظامی سپتامبر 2023 به قراباغ کوهستانی را که موجب فرار دستجمعی ارامنه از قراباغ کوهستانی و پاکسازی قومی این منطقه شد، اشاره کرده است.
جمهوری آذربایجان از جمله اعضای شورای اروپاست که مردمش خصوصا اقلیت ها بیشترین شکایات را به ECHR ارسال کرده اند. شکایات عمدتاً مربوط به نقض حقوق اقلیت ها، حقوق مالکیت و حق شهروندی توسط نهادهای دولتی بوده است.
دیوان اروپایی حقوق بشر در ماه فوریه گذشته، جمهوری آذربایجان را به دلیل نقض حقوق فعالان دینی بازداشت‌شده در «حادثه نارداران» نیز محکوم کرد. نگهداری در قفس فلزی در دادگاه و عدم ارائه دلایل کافی برای بازداشت، از جمله موارد نقض حقوق بشر تشخیص داده شد. از جمله پرونده های مهمی که در دیوان اروپایی حقوق بشر برای رسیدگی پذیرفته شده است، پرونده شکایت دکتر محسن صمدوف، رهبر حزب اسلام و حاج طالع باقرزاده، رهبر جنبش اتحاد مسلمانان جمهوری آذربایجان بوده است.
دیوان اروپایی حقوق بشر در رسیدگی به شکایت شمار قابل توجهی از فعالان مخالف و منتقدان حکومت جمهوری آذربایجان، دولت این کشور را به پرداخت جریمه های نقدی محکوم کرده است. بازماندگان نوروزعلی محمدوف، سردبیر نشریه صدای تالش که به علت فعالیت هایش برای شناساندن هویت قومی تالشان جمهوری آذربایجان به زندان افتاد و در زندان درگذشت نیز خواهان رسیدگی دادگاه اروپایی حقوق بشر به موضوع مرگ این دانشمند فرهنگی تالشان در زندان شده اند.
براساس گزارش های مرکز اروپایی وکالت حقوق بشر ( EHRAC ) که علاوه بر بررسی پرونده های شکایت شهروندان جمهوری آذربایجان به دیوان اروپایی حقوق بشر، مواردی از دستگیری ها و شکنجه زندانیان در جمهوری آذربایجان را نیز بررسی کرده است، در پی دستگیری های گسترده معترضان در شهر گنجه در پی اعتراضات تابستان سال 2018، موارد مهمی از شکنجه و رفتارهای غیرقانونی نظام مند علیه جوانان دستگیر شده در گنجه به ثبت رسیده است.