جهان عرب و تنوع زبانی و قومیتی عرب ها

کشورهای عربی

۲۳ کشور زیر عربی را زبان رسمی خود می‌انگارند؛ در این میان عضویت کشورهای صحرای غربی، فلسطین، جنوب سودان و عراق همواره مورد اعتراض و بحث بوده‌است. در کشورهایی مانند مراکش، موریتانی، الجزایر و مصر زبان مادری بخش عمده‌ای از مردم عربی نیست در مراکش ۷۵٪ مردم آمازیغ یا بَربَر هستند و خواستار رسمی شدن زبان آمازیغی هستند. کل جمعیت عرب‌های جهان ۳۵۷ میلیون نفر می‌باشد(۲۰۱۵).

فهرست کشورهایی که زبان عربی زبان رسمی (یا یکی از زبان‌های رسمی) آن‌ها است، شامل کشورهای زیر می‌باشد:

۱-عراق: ۲۴٬۶۸۳٬۳۱۳ نفر
۲-سوریه: ۱۷٬۵۸۵٬۵۴۰ نفر
۳-لبنان: ۳٬۷۲۷٬۷۰۳ نفر
۴-اردن: ۵٬۴۶۰٬۲۶۵ نفر
۵-عربستان ۲۱٬۸۸۶٬۸۴۴ نفر
۶-بحرین: ۶۶۷٬۲۳۸ نفر
۷-قطر: ۸۱۷٬۰۵۲ نفر
۸-امارات ۲٬۴۸۴٬۸۱۸ نفر
۹-عمان: ۲٬۸۰۷٬۱۲۵ نفر
۱۰-یمن: ۱۹٬۳۴۹٬۸۸۱ نفر
۱۱-کویت: ۲٬۱۸۳٬۱۶۱ نفر
۱۲-مصر: ۶۶٬۳۱۸٬۷۹۷ نفر
۱۳-لیبی: ۵٬۴۹۹٬۰۷۴ نفر
۱۴-تونس: ۹٬۹۲۴٬۷۴۲ نفر
۱۵-الجزائر: ۳۲٬۸۱۸٬۵۰۰ نفر
۱۶-مراکش: ۳۱٬۶۸۹٬۲۶۵ نفر
۱۷-موریتانی: ۲٬۹۱۲٬۵۸۴ نفر
۱۸-سودان: ۳۸٬۱۱۴٬۱۶۰ نفر
۱۹-سومالی: ۸٬۰۲۵٬۱۹۰ نفر
۲۰-فلسطین: ۳٬۵۱۲٬۰۶۲ نفر
۲۱-جیبوتی: ۴۵۷٬۱۳۰ نفر
۲۲-کومور: ۶۳۲٬۹۴۸ نفر
۲۳-صحرای غربی: ۲۶۷٬۴۰۵نفر

تنوع گویش ها در جهان عرب و ارتباط آن با گسترش اسلام

تنوع گویش‌های عربی در جهان عرب از موضوعات مهم مربوط به مردمان عرب است. این گویش‌های مختلف، از زبان‌های دیگر وام می‌گیرند و به‌راحتی کلمات این زبان‌ها را جذب می‌کنند !به عنوان مثال، عربی مصری وام‌واژه‌هایی از زبان‌های ترکی و حتی ایتالیایی دارد. همچنین عربی آفریقای شمالی، میزبان کلماتی از زبان‌های اروپایی مانند فرانسوی و اسپانیایی و ایتالیایی بوده است. تا جایی که افرادی که در کشورهای آفریقای شمالی تحصیل کرده‌اند، می‌توانند فرانسوی را روان صحبت کنند. این موضوع، درباره کشورهای عربی لیبی و تونس که از نظر جغرافیایی به ایتالیا نزدیک هستند هم صادق است.

عربی کلاسیک همان زبانی است که هنگام خواندن قرآن و برقراری ارتباطات مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زبان، استاندارد و معتبر است و تقریباً در سراسر جهان اسلام بدون تغییر باقی مانده است. بیشتر اعراب این زبان را «عربی واقعی» می‌دانند.

با این وجود زبان‌های گفتاری از تغییراتی که در طول زمان به وجود می‌آیند، مصون نیستند. در نتیجه، زبانی که ۱۴۰۰ سال پیش در زندگی روزمره اعراب استفاده می‌شد، به طرق مختلف تغییر شکل پیدا کرده است.

گسترش زبان عربی با گسترش اسلام همسو است. ظهور و گسترش اسلام صرفاً یک اتفاق مذهبی یا فرهنگی نبود، بلکه یک تغییر زبانی هم بود. تا جایی که در طول یک قرن، عربی زبان رسمی و بومی همه کشورهای اسلامی در خاورمیانه شد.

نژاد و قومیت اعراب

همانطور که گویش های عربی متنوع هستند، قومیت و ریشه نژادی در میان اعراب هم تنوع دارد.  منظور از عرب اکنون ساکنان شبه جزیره  عربستان، بیشتر مردم عراق و سوریه، اعراب ترکیه، اهالی اعراب ایران، اهالی عرب فلسطین، لبنان و اردن، سرزمین‌های شمالی قاره  آفریقا یعنی کشورهای مصر، لیبی، تونس، الجزایر، مراکش، صحرا، موریتانی، و بخش‌هایی از سرزمین‌های جنوبی‌تر آن است. پیش از اسلام قبایل عرب در عربستان سکونت داشتند.

  مردم عراق و سرزمین شام  و دیگر کشورهای کنونی عربی، ملت‌های آشوری و کلدانی و قبطی بودند که اصالت آنان سامی بوده با اعراب هم ریشه بودند.  کشورهای عربی شمال آفریقا از نظر جغرافیایی و تاریخی دارای شباهت‌های بسیاری با یکدیگر بوده‌اند و می‌باشند. در دوران پیشامدرنیسم روابط خویشاوندی پایه و اساس جوامع این مناطق را تشکیل می‌دادند و قبایل چادرنشین در این مناطق از نفوذ و قدرت قابل توجهی برخوردار بودند.