عنوان کتاب: حمایت از اقلیت ها در حقوق بین الملل
نويسنده : عزیزی ، ستار
ناشر: موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی
تاریخ نشر: 1394
محل نشر: تهران
تعداد صفحات: 435 صفحه
معرفی کتاب
کتاب “حمایت از اقلیت¬ ها در حقوق بین الملل” به قلم دکتر ستار عزیزی، از کتاب های جامعی است که تا به امروز راجع حقوق اقلیت ¬ها در ادبیات حقوقی ایران نگاشته شده است. بزرگ ترین حسن این کتاب این است که نگارنده با اشراف علمی و دارا بودن تحصیلات آکادمیک تخصصی در رشته ی حقوق بین الملل، به دور از هرگونه پیش داوری و غرض ورزی غیر علمی و البته با زبان ساده و روان، به موضوع مورد بحث پرداخته است تا هم برای مطالعات آکادمیک مورد استفاده قرار گیرد و هم کسانی که با متون حقوقی تخصصی آشنایی کافی ندارند، بتوانند از آن استفاده کنند.
بخش اول با شرح تاریخ حقوق اقلیت ها شروع شده و در آن آمده است که: در ابتدا مفهوم اقلیت به اقلیت ¬های مذهبی محدود می شد و مفهوم خودی و بیگانه تنها بر اساس عامل مذهب تعیین می گردید. به خاطر این که مذاهب که در ابتدای شکل گیری خودشان سعی در ترویج و فراگیر نمودن تعالیم خودشان داشتند، میان پیروان خودشان، اصل برابری و برادری را صرف نظر از نژاد، رنگ پوست، زبان و قومیت مورد تاکید می ¬دادند و در نتیجه¬ ی گسترش و غلبه¬ ی یک مذهب خاص، پیروان سایر مذاهب در گروه اقلیت قرار می¬ گرفتند. وجود نابردباری و تسامح علیه اقلیت ¬های مذهبی در قاره¬ ی اروپا و اعمال سیاست های سخت گیرانه ¬ی پاپ ¬ها که غیر از مومنان به مذهب کاتولیک، هیچ کس را رستگار نمی¬ دانستند و آن ها را به طرق گوناگون شکنجه می ¬دادند، موجب شد تا در قرن هفده پس از تحدید حاکمیت پاپ در معاهدات صلح وستفالی، مقرراتی در خصوص حمایت از اقلیت¬های مذهبی و تامین آزادی انجام عبادت آن ها (بین چند کشور اروپایی) تدوین گردد.
اولین معاهده¬ی مهم بین المللی، سند نهایی کنگره ی وین 1815 است و مهمترین سند در چارچوب نظام ملل متحد بیانیه ¬ی حقوق اشخاص متعلق به اقلیت¬ های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی 1992 است. تحولات مهمی که در این میان راجع به حقوق اقلیت ¬ها صورت گرفته است، در این کتاب مورد اشاره قرار گرفته است. از نظام ¬های منطقه ¬ای نیز غفلت نشده است؛ به خصوص نظام اروپا که پیشرفته ترین قواعد و سازوکارهای حمایتی راجع به اقلیت¬ ها را دارد و نظام اروپایی و امریکایی که به پیروی از اروپا اما به کندی پیش می ¬روند. قاره ی آسیا به دلیل این که به طور کلی فاقد سند حقوقی و سازوکارهای حمایتی حقوق بشری، در کتاب مورد بحث نیامده است.
در فصول بعدی بخش اول کتاب، به بحث تفصیلی تعریف اقلیت و ماهیت نظام حقوق اقلیت ¬ها پرداخته شده است. در این میان، تعاریف مراجع قضایی مثل آرای “دیوان دائمی بین المللی دادگستری” و “دیوان کیفری بین المللی رواندا” و هم چنین دکترین حقوقی مثل تعریف “کاپوتورتی” مورد نقد و بررسی قرار گرفته شده ¬اند.
در بخش دوم، نگارنده وارد محتوی حقوق اقلیت ¬ها شده است و بسیاری از مصادیق حقوق اقلیت ¬ها را از میان حقوق بین الملل موجود برشمرده است. مهم ترین حقوقی که اقلیت ¬ها از آن برخوردارند و در این کتاب بحث شده است، عبارتند از: حق موجودیت، حقوق فرهنگی شامل حقوق زبانی و حقوق مذهبی و حق تعیین سرنوشت. هر کدام از این حقوق در فصول جداگانه به آن ها پرداخته شده است.