محاکمه 15 نفز از مقامات و رهبران پیشین اقلیت ارمنی منطقه قراباغ کوهستانی در دادگاه نظامی جمهوری آذربایجان آغاز شد.
رسانه های باکو به نقل از خبر رسمی خبرگزاری رسمی آذرتاج ، محاکمه رهبران دستگیر شده اقلیت ارمنی اخراج شده از قراباغ کوهستانی را محاکمه بخاطر ارتکاب جنایات جنگی و نسل کشی قلمداد کردند و گزارش دادند: «محاکمه علنی در مورد جنایات علیه صلح و بشریت، جنایات جنگی، از جمله جنگ تجاوزکارانه، نسل کشی، جابجایی اجباری مردم، آزار و اذیت، شکنجه، سرقت نظامی و سایر اعمال غیرقانونی انجام شده علیه جمهوری آذربایجان و مردم آن توسط دولت ارمنستان و نیروهای مسلح آن و همچنین توسط به اصطلاح «جمهوری قراباغ کوهستانی» روز جمعه برگزار شد.»
در این دادگاه نظامی که به ریاست قاضی زینال آقایف و با حضور شش نماینده از طرف دادستانی کل جمهوری آذربایجان و 531 نفر از شهروندان جمهوری آذربایجان به عنوان شاکی یا نمایندگان آنها برگزار شد، برای متهمان مترجم ارمنی و وکیل تسخیری از طرف دولت جمهوری آذربایجان تعیین شده است.
خبرگزاری رسمی آذرتاج جمهوری آذربایجان با انتشار گزیده ای از سخنان آراییک هاروطونیان که تا چند ماه پیش از اخراج دستجمعی ارامنه از قراباغ کوهستانی، ریاست این منطقه را به عهده داشت، به نقل از وی نوشت: «مردم جمهوری آذربایجان فکر می کنند که من دستور زدن موشک به گنجه را (در جریان جنگ دوم قراباغ در سال 2020) صادر کرده ام. این تصمیم توسط من گرفته نشده است». سپس ادامه محاکمه به روز 21 ژانویه موکول شد.
در این دادگاه، پانزده نفر از رهبران پیشین اقلیت ارمنی قراباغ شامل آراییک هاروطونیان، آرکادی غوکاسیان، باکو ساهاکیان، داویت ایشخانیان، داوید مانوکیان، داویت بابایان، لئون مناتساکانیان، واسیلی بگلریان، اریک قازاریان، داویت الله وردیان، گورگن استپانیان، لئون بالایان، مادات بابایان، گاریک مارتیروسیان، ملیکست پاشایان، به اتهاماتی نظیر طرح ریزی و انجام جنگ تجاوزکارانه، نابود کردن اهالی و نسل کشی، شکنجه، تروریسم، انجام فعالیت های اقتصادی غیرقانونی و تامین مالی تروریسم، تشکیل سازمان تبهکاری، در اختیار داشتن و استفاده غیرقانونی سلاح، تهدید هوانوردی، سوء قصد به جان سیاستمداران و مردم، تصاحب غیرقانونی با استفاده از زور و تشکیل سازمان های مسلح غیرقانونی محاکمه می شوند.
شایان ذکر است به دنبال حمله جمهوری آذربایجان به قراباغ در سپتامبر 2023 بیش از 120 هزار نفر از جمعیت بومی ارمنی این منطقه مجبور به مهاجرت اجباری شدند. بدنبال این موضوع پارلمان اروپا در اکتبر 2023 و تعدادی از نمایندگان کنگره امریکا، جمهوری آذربایجان را به پاکسازی قومی ارامنه ار قراباغ، نسل کشی فرهنگی و نقض حقوق مالکانه، مذهبی و فرهنگی ارامنه قراباغ متهم ساختند. همزمان پرونده رسیدگی به این موضوع در دیوان بین المللی کیفری علیه جمهوری آذربایجان مفتوح می باشد.
همچنین شانزدهم ژانویه 2025 وزارت امور خارجه جمهوری ارمنستان به مناسبت سی و پنجمین سالگرد کشتار ارامنه در باکو بیانیه ای صادر کرد که در آن آمده است: «طی یک هفته (در ژانویه 1990)، گروه های سازمان یافته جمهوری آذربایجان در محیطی کاملاً مصون از مجازات و با همدستی و حمایت مقامات باکو و همچنین بی عملی کامل مقامات شوروی، جنایات فجیعی را علیه ارامنه مرتکب شدند. اکثریت قریب به اتفاق ارامنه مجبور به ترک خانه های خود شدند، زمانی که جامعه ارمنی نقش مهمی در ساخت و توسعه شهر صنعتی باکو از اواسط قرن نوزدهم ایفا کرد، خانواده‌ها و افراد ارمنی بنگاه‌های صنعتی، مؤسسات فرهنگی و آموزشی بزرگی را تأسیس، مالک و مدیریت کردند. در نتیجه ارامنه باکو میلیاردها اموال و ثروت از خود به جای گذاشتند و متعاقباً از فرصت دریافت هرگونه غرامت محروم شدند. کشتار جمعیت ارمنی در باکو در ژانویه 1990، که آشکارا قصد داشت بقایای جامعه ارمنی در این شهر را که زمانی جمعیت دویست و پنجاه هزار نفری داشت، به زور اخراج کند، در نتیجه کشتارهای گسترده تر که در شهرهای سومگاییت و کیروآباد (گنجه) و کشتار ارامنه جمهوری آذربایجان در اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 1990، حدود چهارصد هزار ارمنی از این کشور اخراج شدند. علاوه بر این، آثار هزاران ساله ارامنه در شهرهای جمهوری آذربایجان به عمد پاک شد و تاریخ و میراث غنی آنها جعل شد. ارمنستان با ادای احترام به یاد و خاطره قربانیان و بازماندگان قتل عام باکو، عمیقا معتقد است که تنها صلح پایدار در قفقاز جنوبی می تواند از تکرار چنین جنایات علیه بشریت در آینده جلوگیری کند».