هارون یشایایی در گفتگوی تصویری با سایت روزنامه انتخاب چاپ تهران گفت: اصولا و به لحاظ تاریخی، یهودی ها به ایران نیامده اند، بلکه یهودی ها در ایران بودند. یعنی تاریخ یهودی ها را مطالعه کنید، می بینید که هیچ دوره ای نبوده است که یهودی ها در ایران نباشند. مثلا دوره مادها را در نظر بگیرید. نشانه های تاریخی اش هم موجود است. به عنوان مثال میراث فرهنگی ایران برای محل مقبره "استر" 1300 سال سابقه ثبت کرده است و بر در و دیوار مقبره نیز نوشته شده است.
هارون یشایایی افزود: حضور یهودیان در ایران، "آمدن" به اینجا نبوده ، بلکه "بودن" بوده است. یعنی یهودیان در ایران بودند و هنوز هم هستند و تداوم این "بودن" خودش خیلی مهم است و اهمیت تاریخی و عقیدتی دارد. یعنی یهودیان قبل از اسلام حداقل هزار سال تاریخ در ایران دارند. یهودیان قدیمی در منطقه ای در دماوند که هنوز هم وجود دارد، به نام "گیلیارد" و الان هم منطقه خیلی بزرگی شده است، محل زندگی یهودی ها بوده و یهودی ها در آنجا قبرستانی دارند که گفته می شود از قدیمی ترین قبرستان های یهودی دنیاست. قبرستان گیلیارد" الان هم هست و حفاظت می شود و خود ما رفت و آمد می کنیم به آن قبرستان. مدفن پدر من هم در همان قبرستان گیلیارد است. جای جالبی در مرتفع ترین جای آن منطقه است و معلوم نیست که چرا یهودی ها آنجا را برای قبرستان خود انتخاب کرده اند!»
هارون یشایایی درباره فعالیت سیاسی یهودیان در ایران گفت: « وقتی به فعالیت سیاسی یهودیان در ایران پرداخته می شود، نباید یهودیان را مجزا دانست. یکی از ویژگی های مهم یهودیان ایران این است که یهودیان در واقع جدا از اجتماعات مسلمانان نبوده اند و هنوز هم تقریبا همینطوری است. یعنی خیلی نزدیک بوده اند، به علت قدمت تاریخی شان و وجود مقبره های انبیای یهودی در ایران و به علت اینکه در خود تورات از یهودیان ایران نام برده شده است. »
رییس پیشین انجمن یهودیان تهران در خصوص وجود تشکل های یهودی در ایران گفت: « اصولا یهودیان به علت وجود یک جنبه اعتقادی و لزوم حضور دستکم ده نفر مرد بالغ و عاقل برای شکل گیری نماز یهودیان بخصوص در روز شنبه، مجبورند که یک تجمع مثلا 40 – 50 نفری داشته باشند که در میان آنها ده نفر مرد عاقل و بالغ وجود داشته باشد تا بتوانند مراسم مذهبی خود را انجام دهند. »
یشایایی گفت : « یهودیان جزء ملت ایران هستند. ملت ایران خیلی اعتبار دارد، یعنی فراتر از اقوام ایرانی یا ایرانیان . وقتی گفته می شود "ملت ایران" خیلی اعتبار دارد. البته، بعد از شکل گیری ملت ایران، این موضوع به سایرین نیز تسری پیدا کرد و آنها هم مثل ملت ایران، ملت تشکیل دادند. اما، نخستین کسانی که با عقاید مختلف و با ادیان مختلف ، ملت تشکیل دادند و اولین جایی که این کیفیت را ابداع کردند و ملت تشکیل دادند، ملت ایران بوده است. یعنی در تفکر ملت ایران این وجود دارد که لازم نیست حتما مسلمان باشی، مسیحیان هم جزء ملت ایران هستند و یهودیان هم جزء ملت ایران هستند. حتی بعدها در قرون اخیر که مساله بهایی ها مطرح شد، بهایی ها را هم جزء ملت ایران می دانند.»
یشایایی افزود: « ملت را نباید به عنوان گروهی که دور هم جمع می شوند، تصور کرد. ملت ایران اشاعه دهنده یک فرهنگ است. یعنی فرهنگ اجتماعی را ترویج و تبلیغ می کند. در واقع مفهوم ملت ایران به این دلیل اهمیت دارد که بطور اصولی زندگی جمعی را ترویج می کند، بین دیگران هم ترویج می کند. این در خود تفکر ایرانیان قبل از اسلام هم وجود داشته است. مثلا در تفکر مادها هم چیزی به عنوان "ملت ایران" مشاهده می شود، یعنی انسان های پراکنده ای که پخش شده باشند، نبودند و این خیلی پردوام هم است.»
یشایایی گفت: « ما یهودیان ایران با مسلمانان ارتباط فکری پیدا کرده ایم. مثلا در دهه 1330 که تظاهرات بزرگ مردم ایران در حمایت از مصدق بود، یهودیان هم جزء همان ملتی بودند که تظاهرات می کردند و یهودیان هم درهمین مسیر بودند.»
هارون یشایایی درباره نگاه یهودیان ایران به تاسیس اسراییل نیز گفت: «جامعه یهودیان ایران هیچ کمکی به ساخت اسراییل نکرد. در آن زمان یهودیان ایران پول و سرمایه چندانی نداشتند. مهاجرت یهودیان ایران در قیاس با سایر کشورها و مثلا در قیاس با عراق نیز در حد ناچیزی بود. از عراق 20 هزار نفر یهودی این کشور به اسراییل مهاجرت کردند، اما یهودی های ایران مهاجرت نکردند. الان هم در ترکیب جمعیت در اسراییل، ایرانی الاصل خیلی کم است. باید به عامل فرهنگ ایران توجه کرد. هم قبل و هم بعد از اسلام، فرهنگ ایرانی هیچ وقت ضدیهود نبوده است. فرهنگ ایرانی همواره این ارتقاء فکری را داشته است؛ نه تنها ضد یهود نبوده، ضد مسیحی هم نبوده است، همواره فرهنگ ایرانی این خصلت را داشته است که در ارتباط باشد با دیگران. تفکر خط کشی که در سایرین میان جوامع وجود داشت، در ایران چنین خط کشی وجود نداشت که مثلا این گروه یهودی است و فلان گروه مسیحی. الان هم همینطور است. بعد از تشکیل اسراییل هم هیچ برخوردی با یهودیان در ایران صورت نگرفت. یهودیان ایرانی هیچ نیازی به تشکیل دولت یهودی نمی دیدند و همین الان هم حتی پس از گذشت سه نسل، در پرسشنامه در اسراییل در اعلام هویت خود، اول ایرانی بودنشان را می نویسند. البته، ایرانی ها در همه جای دنیا در خارج از کشور همینطور هستند. چون ایرانی بودن وجهه خاصی دارد. در فعالیت سیاسی در ایران، یهودی بودن به چشم نمی آید و کاملا یکسان دیده می شود.»