درخواست مردمان بومی از cop29 باکو

در حالی که نمایندگانی از سراسر جهان در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، برای بیست و نهمین اجلاس سالانه تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد که با نام COP29 نیز شناخته می‌شود، گرد هم آمده اند، یکی از بحث‌انگیزترین موضوع ها بر روی تجارت کربن (پدیده کربن فروشی) متمرکز است. سازوکار جنجالی که به عنوان « تنظیم آب و هوایی» تبلیغ می‌شود، به کشورها و شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کاهش کربن در جاهای مختلف، انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را جبران کنند.

به گفته بسیاری از رهبران مردمان بومی شرکت کننده در COP 29 ، تجارت کربن مسیری مملو از تبعات منفی  است، به ویژه در مورد حقوق و حاکمیت مردمان بومی که از زمان های گذشته،  تلاش کرده اند از زمین های خود در این تجارت مراقبت نمایند و مانع صادرات آلودگی از کشورهای پیشرفته به سرزمین های بومیان گردند.

با توجه به اینکه اراضی متعلق به مردمان بومی اغلب برای طرح های تجارت کربن انتخاب می شوند، بسیاری از آنان نگران هستند که گسترش بازارهای کربن می‌تواند منجر به نقض بیشتر حقوق آنها و از دست رفتن زمین هایشان گردد بدون اینکه به محاکم عادلانه دسترسی داشته باشند .

تحقیقات نشان داده است که سلامت مردمان بومی ارتباط تنگاتنگی با سرزمین های سنتی آنها دارد، این موضوع نگران کننده است که تجارت کربن در بسیاری موارد در گذشته منجر به بیرون راندن مردمان بومی از سرزمین مادری خود شده است.

تچکوی درانگر ، مدیر اجرایی اقدام آب و هوایی بومی در (کانادا) گفت: « مردم بومی سال‌هاست درباره خطرهای تجارت کربن و نقش آن در هموار کردن راه برای ساز و کارهای بین‌المللی که جان، زمین، آب و حقوق مردمان بومی را به خطر می‌اندازد، هشدار می دهند. دولت‌ها در حال حاضر در تلاش هستند تا بدون تضمین‌های لازم و بدون شفافیت و مسئولیت‌پذیری و احترام به حقوق بومی‌ها، موضوعات مربوط به تجارت کربن را به پیش ببرند ».

تام گلدتوث ، مدیر اجرایی "شبکه بومی محیط زیست" نیز با ابراز نگرانی های مشابه گفت: « بیش از 20 سال است رونق بازار تجارت کربن منجر به نقض حقوق مردمان بومی، غصب زمین ها و سایر تأثیرات نامتناسب شده است».

در مرکز مباحث مربوط به تجارت کربن در COP29، ماده 6 توافقنامه پاریس COP21 قرار دارد که چارچوب همکاری بین المللی در بازارهای کربن برای جبران گرمایش زمین بر اثر استفاده از سوخت های فسیلی را معین می کند.اما، در حالی که بازارهای کربن برای کشورهای ثروتمندتر سود انباشته می کنند، این کشورها سطح بودجه ای را که مردمان بومی و کشورهای جنوب برای جلوگیری از تغییرات اقلیمی نیاز دارند، تضمین نمی کنند و به تعهدات خود عمل نمی نمایند.

غزالی اوهورلا ، مذاکره کننده اصلی هیات مردمان بومی برای ماده 6 توافقنامه پاریس در این باره گفت: « مثل این است که کشورهای در حال توسعه درخواست آمبولانس می‌کنند، اما کشورهای توسعه‌یافته اسکیت‌های ورزشی عرضه می‌کنند و آن را کمک می‌نامند.  کشورهای توسعه یافته با ترویج بازارهای کربن به عنوان راهی برای "نجات کره زمین"، منابع مالی عمومی را به نفع سرمایه گذاری های خصوصی کنار می گذارند و عنوان "نوآوری" به آن می دهند و در عین حال، تعهدات خود را کمتر می کنند».

تمرکز اجلاس COP29 بر روی موضوع تجارت کربن، نشان می دهد مردمان بومی که بیشتر تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار گرفته اند، به بودجه کافی دسترسی داشته باشند که باید عمدتاً از  طرف کشورهایی که بیشترین سهم را در تغییرات آب و هوایی دارند، تامین شود. اما کشورهای ثروتمند و توسعه یافته به تعهدات خود در تامین این بودجه عمل نمی کنند.

یکی دیگر از خواسته های اصلی نمایندگان مردمان بومی در COP29 این است که همه سیاست های بازار کربن به اصل رضایت آزادانه، قبلی و آگاهانه مندرج در اعلامیه سازمان ملل در مورد حقوق مردمان بومی احترام بگذارند.

کریستال لاممن یکی از فعالان مردمان بومی در حوزه محیط زیست در کانادا گفت: « مردم بومی با آسیب های ناشی از طرح های تجارت کربن در سرتاسر قلمرو خود مواجه هستند، ملت من یکی از آنهاست، در اراضی متعلق به بومیان کانادا در آلبرتا بدون اخذ رضایت بومیان، طرح هایی اجرا می شوند  که بر زمین ها، منابع و زندگی آنها تأثیر می گذارد. وقتی این حقوق رعایت نشود، به جابجایی مردمان بومی منجر می شود و دسترسی آنها به زمین و منابع حیاتی برای شیوه‌های سنتی زندگی مانند شکار را از بین می برد، حال آنکه این موارد برای هویت و بقای مردمان بومی ضروری است».

گفتنی است اقدام مقامات شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان، سوکار و شرکت بی پی انگلیس که امتیازات نفت و گاز در باکو را در اختیار خود دارد، در دعوت از سرمایه داران نفتی دنیا برای انعقاد قراردادهای نفتی و گازی  در حاشیه اجلاس cop29، امید ها به نتایج این اجلاس را کاهش داد. بیش از 1770 لابی‌گر بخش نفت برای حضور در  اجلاس COP29 در باکو، به جمهوری آذربایجان سفر کرده‌ بودند.

*Tchekwie Deranger 

* Indigenous Climate Action

*Tom Goldtooth

*Ghazali Ohorella