سخنان رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه در «آکادمی سازمان» در تبیین تاریخ دولت سازی ترکیه که با اهانت به شاه اسماعیل صفوی و اظهار فخر به پیروزی عثمانی در جنگ چالدران علیرغم شهید و زخمی شدن دهها هزار ایرانی از جمله آذریها در این جنگ توسط ترکان و مقایسه آن با جنگ ملازگرد، علاوه بر ایران، با نارضایتی مردم جمهوری آذربایجان مواجه شده است. 

در محافل مردمی جمهوری آذربایجان این سخنان اردوغان درباره شاه اسماعیل صفوی و جنگ چالدران، نمونه ای آشکار از تداوم عداوت و دشمنی علیه ریشه های تاریخی مردم این کشور تلقی و تقبیح می شود. 

اما، رسانه های جمهوری آذربایجان با مبنا قرار دادن روابط سیاسی نزدیک دولت های باکو و آنکارا و روابط شخصی نزدیک رجب طیب اردوغان و الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان، با تهیه گزارش ها و مصاحبه هایی تلاش دارند از میزان خشم مردم جمهوری آذربایجان از اهانت رجب طیب اردوغان به شاه اسماعیل صفوی بکاهند. 

تی وی مساوات، متعلق به گروه رسانه ای "ینی مساوات" در مصاحبه تصویری که از شماری از اهالی باکو تهیه و پخش کرد، تلاش نمود سخنان اردوغان را بیان بخشی از تاریخ قلمداد کند که نباید به این سخنان واکنش تند سیاسی نشان داده شود تا روابط باکو و آنکارا لطمه نبیند. 

همچنین کارشناسان سیاسی باکو در مصاحبه با شبکه های تلویزیونی تاکید می کنند که باید اهداف ژئوپلیتیکی اردوغان در مقطع کنونی را مدنظر قرار داد و این سخنان را دست مایه اختلاف نژادی و مذهبی میان ترکیه و جمهوری آذربایجان نکرد. 

اردوغان اخیرا در مرکز جوانان "حزب عدالت و توسعه"  در استانبول گفت: « ما ملتی فقط با 100-200 سال سابقه در صحنه جهانی نیستیم. از غرب صلیبیون آمدند، از شرق مغول‌ها آمدند. سوزاندند، ویران کردند، نه سنگی روی سنگ گذاشتند و نه سری روی گردنها.  اما ما دست نکشیدیم. فراموش نکنید، تیمور با فیل‌ها و ارتشش آمد. تمام آناتولی را اشغال کرد، ما نه تسلیم شدیم و نه فرو ریختیم. شاه اسماعیل از داخل و خارج، وطن ما را لرزاند و تکان داد، اما ما "تسلیم" نشدیم. دولت جهانی عثمانی از مقابل وین، از بالکان، از یمن، از آفریقا، از خاورمیانه عقب‌نشینی کرد و تا آنکارا خاک‌هایمان را از دست دادیم. اما، نگفتیم "تمام شدیم، نابود شدیم".  امیدمان را از دست ندادیم.»

اردوغان همچنین جنگ چالدران را مشابه جنگ ملازگرد دانست و گفت: «جنگ ملازگرد، چالدران، استانبول و قدس، پیروزی مشترک ترک های آناتولی و کردها و اعراب است و نباید این ها را از هم جدا کرد. ما سیاست جداسازی و قطبی سازی را دنبال نمی کنیم. دشمنان هر کاری از دستشان بر می آمد انجام دادند تا ما را علیه همدیگر قرار دهند. آنها به خوبی می دانند که اگر ترک ها، کردها و عرب ها با هم همکاری کنند، بسیار عالی خواهند شد.»

سخنان اردوغان در تشبیه جنگ چالدران میان امپراطوری عثمانی و سپاه ایرانی شاه اسماعیل صفوی به جنگ ملازگرد میان ایران دوره سلجوقیان با روم شرقی، از این جهت توهین آمیز تلقی شده است که جمهوری آذربایجان کنونی در طول تاریخ و از جمله در دوره حکومت شاه اسماعیل صفوی بخشی از ایران بود و مردم جمهوری آذربایجان از جمله در باکو نیز بمانند تبریز و دیگر شهرها از گزند حملات قشون عثمانی به اراضی ایران زمان صفوی، زیان های جدی متحمل شده و آن را در حافظه تاریخی خود دارد. 

 شکست شاه اسماعیل صفوی در جنگ چالدران در مقابل قوای عثمانی، به پیشروی ترک ها به سمت تبریز و کشتار ایرانی ها از جمله آذری ها توسط قوای عثمانی در تبریز و سایر شهرهای ایران انجامید که روایت آنها توسط مورخان از جمله تجاوز ترکان عثمانی به نوامیس مردم از جمله در تبریز، حاکی از کشتار و ارتکاب یک جنایت جنگی در آن مقطع دارد که امروزه مقامات ترکیه همچنان به آن اشاره می کنند. 

در چنین شرایطی برخی از فعالان حقوقی، فرهنگی و اندیشمندان ایرانی با استناد به قواعد حقوق بین الملل درباره ضرورت مقابله نسل کشی و بی کیفر مانی، بر طرح موضوع «نسل کشی آذری ها توسط ترکان عثمانی» تاکید دارند.  


 


https://irrcmr.com/post/550