نام کتاب: تاتی و هَرزَنی
نویسنده: عبدالعلی کارنگ
ناشر: اسماعیل واعظ پور (چاپخانه شفق)
محل نشر: تبریز
سال نشر: 1333
تعداد صفحات: 160
موضوع کتاب «تاتی و هَرزنَی»؛ بررسی دو لهجه باقیمانده از زبان باستان آذربایجان می‌باشد که هنوز در پاره‌ای از قریه‌های دورافتاده جنگلی و کوهستانی آذربایجان متداول است. در این کتاب، هیچ گفته‌ای را بدون ذکر دلیل تاریخی نخواهید یافت و هیچ نوشته‌ای را بدون این که شاهدی از نوشته پیشینیان همراه داشته باشد، پیدا نخواهید کرد و همین روش بی‌طرفانه و در عین حال محققانه است که ارزش علمی کتاب را بالا برده و آن را در ردیف تالیفات گرانبهای زبان‌شناسی قرار داده است. این کتاب را می توان در آرشیو اینترنتی کتابخانه کنگره آمریکا به نشانی https://archive.org/details/Tati..harzani.by.Karang/mode/2up مطالعه کرد. عبدالعلی کارنگ، یکی از مفاخر ادبی اندیشمند آذربایجان است که سال‌ها برای شناساندن تاریخ و هویت آذربایجان به مطالعه سپری کرد. در میان آثار کارنگ، کتاب «آثار باستانی آذربایجان» که در سال ۱۳۵۱ خورشیدی توسط انجمن آثار ملی به چاپ رسید و رساله‌ی «تاتی و هرزنی، دو لهجه از زبان باستان آذربایجان» از اهمیت بسزایی برخوردارند. عبدالعلی کارنگ در رساله‌ی تاتی و هرزنی، علاوه بر بررسی لغات این دو لهجه، ضمن تأکید بر هویت آریایی آذربایجان، در چندین بند به جاعلان تاریخ آذربایجان و ترک‌گرایان، پاسخ‌هایی علمی و مستدل داده است.
در کتاب «تاتی و هَرزنَی»، دو زبان مهم کهن آذربایجان که پیش از دگردیسی و تبدیل شدن زبان در این منطقه از ایران رایج بودند، بررسی شده است که از این میان، بررسی زبان هرزنی کاملا بی نظیر است. برخلاف تاتی که هنوز در مناطق مختلف آذربایجان و قفقاز باقی مانده و بخصوص در آذربایجان همچنان از زبان های زنده محسوب می شود، هرزنی Harzani که روزگاری در روستای گلین قیه Galin-Qaya در مسیر مرند به جلفا صحبت می‌شد، متاسفانه اکنون از زبانهای زنده ایرانی نیست و در کنار کِرِنگانی و خوینرودی یکی از چند زبان بازمانده از زبانهای کهن آذربایجان است. زبان هرزنی Harzani.pdf در روستای هرزن در نزدیکی گلین قیه صحبت می‌شد که ساکنان آن سپس به گلین قیه نقل مکان کردند.