ارمنستان
به گزارش سایت شورای اروپا، نخستین توصیه اولویت‌دار برای ارمنستان این بود که مقام‌های دولتی در زمینه آگاهی‌رسانی درباره اهمیت تنوع و تسامح در جامعه فعال شوند و در همکاری با مدافعان حقوق بشر و نمایندگان جامعه مدنی از اقشار مختلف، از جمله اقلیت‌های قومی، مذهبی ، اقدام‌های ملموسی را برای جلوگیری و مبارزه با گفتمان های نفرت پراکن و نژادپرستانه و ضد جامعه LGBTIو خشونت ناشی از نفرت و تبعیض اجرا کنند.
کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری ECRI اعلام کرده است که با وجود برداشتن برخی گام‌های اولیه – از جمله در قالب برنامه اقدام ملی ارمنستان برای حفاظت از حقوق بشر در سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ – این توصیه فقط به‌طور جزئی توسط دولت ارمنستان اجرا شده است.
توصیه دوم اولویت‌دار برای ارمنستان، تدوین «راهبرد ادغام» همراه با منابع مالی مناسب و برنامه‌های توانمندسازی برای حمایت مؤثر از پناهندگان، متقاضیان پناهندگی و مهاجران بود. این کمیسیون از اقدام‌های انجام‌شده برای پاسخ به بحران انسانی بی‌سابقه ناشی از اخراج بیش از ۱۰۰ هزار ارمنی قراباغ پس از حمله نظامی آذربایجان در ۱۹ و ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ مطلع شده است.
کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری ECRI ضمن اذعان به چالش‌های جدی دولت ارمنستان و ارزیابی مثبت از کمک نقدی فوری و اقدامات در زمینه تأمین خدمات اجتماعی، بهداشت و آموزش برای کودکان آواره قراباغ، اعلام کرده که این توصیه تا کنون اجرا نشده است.
جمهوری آذربایجان
در گزارش سال ۲۰۲۳ کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری مربوط به جمهوری آذربایجان، نخستین توصیه اولویت‌دار این بود که مقام‌ها اختیارات، استقلال و کارایی بازرس حقوق بشر (آمبودزمان) جمهوری آذربایجان را با معیارهای ECRI منطبق کنند؛ از جمله تضمین شفافیت در روند انتخاب و انتصاب آمبودزمان، ایجاد واحد مستقلی در دفتر او برای رسیدگی به تبعیض و برابری، و افزایش توان نیروی انسانی دفتر آمبودزمان .
کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری ECRI با اینکه انتخاب آمبودزمان جمهوری آذربایجان توسط مجلس این کشور را گامی رو به جلو دانسته، تأکید کرده روند قانونی فعلی هنوز شفاف نیست و قوه مجریه، به‌ویژه رئیس‌جمهور، در مرحله معرفی یا پیش‌انتخاب نامزدها نفوذ تعیین‌کننده‌ای دارد. این کمیسیون اقدامات انجام‌شده برای تقویت جایگاه آمبودزمان را ناقص دانسته و اعلام کرده است که این توصیه توسط جمهوری آذربایجان به‌طور جزئی اجرا شده است.
توصیه دوم برای جمهوری آذربایجان ایجاد سامانه جامع گردآوری داده‌ها درباره موارد نفرت پراکنی و جرایم ناشی از نفرت پراکنی علیه گروه‌های نژادی و افراد LGBTI و انتشار عمومی این داده‌ها بود، اما متاسفانه تاکنون هیچ اقدام مؤثری برای تشکیل چنین سامانه‌ای یا تولید داده‌های تفکیک‌شده بر اساس نوع جرم، انگیزه نفرت پراکنی، گروه هدف و روند قضایی رسیدگی به آن در جمهوری آذربایجان انجام نشده است و این توصیه کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری در جمهوری آذربایجان اجرا نشده است.
گرجستان
برای گرجستان، نخستین توصیه اولویت‌دار افزایش قابل توجه ساعات آموزش زبان گرجی به عنوان زبان دوم در مدارس اقلیت‌های قومی در دوره ابتدایی و متوسطه بود. طبق گزارش، «برنامه آموزش دو‌زبانه» که در سال ۲۰۲۰ آغاز شده بود، توسعه یافته و تعداد مهدکودک‌های مشمول آن از ۱۵ به ۳۴ مورد و مدارس غیرگرجی‌زبان مشارکت‌کننده از ۳۵ به ۱۶۹ مورد افزایش یافته است. کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری نظر «کمیته مشورتی کنوانسیون چارچوب حمایت از اقلیت‌های ملی» را تأیید کرده که در سال ۲۰۲۴ رویکرد دولت گرجستان برای بهبود آموزش زبان گرجی از طریق مدل دو‌زبانه را ستوده و اعلام کرده است که گرجستان این توصیه را بطور کامل اجرا کرده و آموزش زبان‌های اقلیت نیز حفظ شده است.
توصیه دوم کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری این بود که دولت گرجستان کمیته‌ای بین‌نهادی شامل نمایندگان دفتر مدافع حقوق بشر، سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی مرتبط تشکیل دهد تا بخش برابری در «راهبرد ملی حقوق بشر ۲۰۲۲ تا ۲۰۳۰» را اجرا کند. کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری اعلام کرد که هیچ اطلاعاتی در مورد تشکیل چنین کمیته‌ای یا برنامه‌ای برای ایجاد آن در گرجستان دریافت نکرده است. کمیسیون اروپایی مبارزه با نژادپرستی و نابردباری خودداری دولت گرجستان از اجرای این توصیه را مایه تأسف دانسته و اعلام کرده است که وجود چنین سازوکاری را برای فراهم کردن امکان گفت‌وگو و همکاری ساختارمند بین دولت و جامعه مدنی گرجستان لازم می داند.
جمع‌بندی کلی:
گزارش ECRI نشان می‌دهد که در میان سه کشور مورد بررسی:
- ارمنستان توصیه‌های کمیسیون را تا حدودی اجرا کرده،
- آذربایجان پیشرفت بسیار محدودی داشته،
-گرجستان در یک حوزه پیشرفت کامل اما در دیگری هیچ اقدامی نکرده است.